Dzielnica V Krowodrza – Uwarunkowania, tożsamość, przyszłość

„Porozmawiajmy o Krowodrzy”
we czwartek 14 grudnia o 17.30: spotkanie z Prezydent Elżbietą Koterbą na temat planowania przestrzennego

Zapraszamy na bardzo ważne spotkanie dotyczące tego co było oraz tego co nas czeka. Naszym gościem będzie Elżbieta Koterba, Zastępca Prezydenta Miasta Krakowa ds. Inwestycji. Tematem naszej wspólnej rozmowy będzie historia i przyszłość planowania przestrzennego w Dzielnicy, w kontekście wniosków składanych przez Mieszkańców oraz ekspertów. W panelu wezmą udział prof. Anna Kantarek, autorka koncepcji Rynku Krowoderskiego rozwijanej we współpracy z Dz. V oraz dr Wojciech Korbel z Politechniki Krakowskiej, ekspert ds. historii planowania przestrzennego. Wydarzenie organizuje nasza Rada Dzielnicy oraz Biblioteka Kraków. Koncepcja i prowadzenie Łukasz Mańczyk.

Na pewno każdy z Państwa ma własną opinię na temat tego, co można byłoby jeszcze polepszyć w naszej Dzielnicy. Poza licznymi remontami nakładkowymi jezdni oraz chodników, których rekordowe natężenie przypada na naszą właśnie kończącą się kadencję, potrzebne jest dalsze organizowanie przestrzeni i dyskusja na ten temat. Równowaga między funkcjami mieszkalnymi, usługowymi i rekreacyjnymi decyduje o dobrostanie życia w mieście. Interes Mieszkańców mają zabezpieczać kolejne plany planowania przestrzennego, obejmujące kolejne kwartały Dzielnicy. W tym kontekście należy pamiętać o równomiernej zabudowie, zachowaniu zasad dobrego sąsiedztwa, terenach zielonych oraz o korytarzach przewietrzania miasta – w kontekście walki ze smogiem. Rosnąca świadomość Mieszkańców podnosi jakość debaty, ale przede wszystkim służy do uzgadniania i wdrażania rozwiązań, które wcześniej były jedynie w sferze marzeń. Mam nadzieję, że także z naszego spotkania 14 grudnia wyniknie jakaś ważna konkluzja. Spotkanie 14 grudnia odbędzie się w pobliżu kultowego „Biprostalu”, który kilkadziesiąt lat po wybudowaniu stał się naszym symbolem. Czy również dzisiaj jesteśmy w stanie pokusić się o równie ambitny, a zarazem pasujący do otoczenia projekt? Czy w krótkim czasie jesteśmy w stanie uporządkować też palące kwestie dotyczące kultury inwestowania w Krowodrzy?

Tyle zapowiedź. A teraz kontekst. Historycznym ujęciem ewolucji przestrzennej zająłem się w opublikowanej niedawno wkładce „Śpiewnika Patriotycznego” (wyd. UMK i MEC, Kraków 2017(. Pisałem tam o skokowym umiastowieniu, powodującym intensywną zabudowę blokową poprzez duże spółdzielnie mieszkaniowe. Wywłaszcza się i wysiedla w różne miejsca „Ogrodników” (mieszkańców 4 wsi wchodzących w skład dzisiejszej Piątki: Krowodrzy, Nowej i Czarnej Wsi oraz Łobzowa). Burzy gospodarstwa, niszczy więzi, co niektórzy wiążą także z „rozkułaczaniem”, walką z prywatną własnością ziemi w rolnictwie, ostoją „reakcyjnych” postaw. Obok dotychczasowych kamienic i willi rosną nie pasujące do nich wysokościowce. Do pewnego stopnia pozytywnym wyjątkiem są przestrzenie przynajmniej całkowicie przeorganizowane, jak osiedle Krowodrza Górka w północnej Krowodrzy. W 1962 roku zostaje oddany do użytku kompleks TS Wisła. Chaos urbanistyczny, przy nikłym zastosowaniu zasady dobrosąsiedztwa, potęgują lata siedemdziesiąte. Zabudowuje się nie tylko czarnoziemy Ogrodników. Na ziemiach podobnych gruntach Pleszowa, Mogiły i Krzesławic powstaje kombinat i miasto Nowa Huta, rozbudowywane następnie w stronę Krakowa, kosztem kolejnych wsi. Kolejny etap rozpoczyna się po 1989 roku, a z punktu widzenia urbanistyki, w 1994 roku, wraz ustawą o zagospodarowaniu przestrzennym. Zastępuje ona ustawę z 1984 roku o planowaniu przestrzennym. Wprowadza większą swobodę w dysponowaniu własnością prywatną i większą dowolność planistyczną w porównaniu z ograniczeniami wynikającymi z ustawy uchwalonej jeszcze w PRL, w czasach gospodarki centralnie sterowanej. Regulacja z 1994 roku wprowadza też znaczące kompetencje w zakresie stanowienia prawa miejscowego, nierzadko od nowa dla tych samych obszarów, dla odtworzonego w 1990 roku samorządu terytorialnego. Nadmierny woluntaryzm tej ustawy zostaje częściowo ograniczony ustawą z 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Dla oddania intencji ustawodawcy pomocna jest sama analiza zmieniających się tytułów ustaw, regulujących z grubsza wciąż te same kwestie. Tak oto, na przestrzeni wieków wyglądała ewolucja naszych wsi i jurydyk w przedmieścia i dzielnice. Kolejno peryferyjne, przemysłowo-mieszkalne, (niemiecką) dzielnicę reprezentacyjną, aż w końcu w poprzemysłową i częściowo centralną, co wpływa na rodzaj dopuszczalnej zabudowy. Tyle historia. Jestem, jesteśmy bardzo ciekawi jej ciągu dalszego. Pomyślnego ciągu dalszego. Na dyskusję, formułowanie wniosków w zakresie planowania przestrzennego naszej Krowodrzy zapraszamy już we czwartek 14 grudnia o godzinie 17.30. Filia nr 9 Biblioteki Kraków, ul. Królewska 59 (obok kultowego „Biprostalu”).

Łukasz Mańczyk
przewodniczący Komisji Infrastruktury Komunalnej
Rady V Dzielnicy Miasta Krakowa